تأثیر رسانه بر اقتصاد خانواده
یکی از تأثیرات رسانهها در تخریب کارکردهای خانواده، مربوط به مقوله اقتصاد خانواده است. رسانه ها ، به دو گونه کارکردهای اقتصادی خانواده را تضعیف میکند. در گونه ی اول حجم وسیعی از برنامهها به تبلیغات بازرگانی اختصاص دارد. پیام مستقیم این تبلیغات تأکید بر افزایش مصرف و تنوعخواهی است. اما در گونه ی دوم، تأثیرات غیرمستقیم مصرفگرایی در برنامههای رسانهای به خصوص برنامه های تلویزیونی ،ماهواره و شبکه های اجتماعی مشهود است. ارائه الگوهای نمایشی که در آنها سطح برخورداری و مصرف خانواده از سطح برخورداری و مصرف جامعه بالاتر است، حرص به مصرف و ارزشمندی آن را تشدید میکند.
علاوه بر دو مورد ذکر شده در الگوهای اقتصادی خانواده تغییر دیگری نیز رخ داده است که در این میان نقش رسانه قابل توجه است. به موازات مصرفیشدن خانوادهها، الگوی مصرف نیز تغییر نموده و به سمت زنانه شدن میل میکند. زنانه شدن مصرف همزمان دارای دو تعبیر است؛ در تعبیر نخست، میتوان گفت که حجم بالایی از درآمد خانوادهها، توسط زنان هزینه میشود و این هزینهها نیز، لزوماً برای خانواده مصرف نشده است. اما در گذشته زنان بیش از آنکه عامل مصرف در خانواده باشند، عامل صرفهجویی و تولید در خانواده محسوب میشدند. البته بخشی از آنچه امروز در خانوادهها توسط زنان هزینه میشود، برای کاهش و تسهیل خدماتی است که آنان در گذشته به خانواده ارائه میکردند.
در تعبیر دوم از زنانه شدن مصرف، چنین بیان میشود که گرایشها، سلیقهها و انتخابهای زنانه، به معیارهایی عام برای مصرف و حتی ارزشمندی در جوامع جدید، تبدیل شده است. این امر در بسیاری از امور مهم خانوادهها نظیر انتخاب مسکن، همسر، اتومبیل، شغل و ... دیده میشود. تغییر نوع گویش، پوشش، آرایش و رفتار، حتی در میان مردان به سمت سازگاری بیشتر با سلایق و هنجارهای زنانه پیش میرود.
در کشور ما رسانهها و البته تلویزیون نقش مهمی در تغییر و تضعیف کارکردهای اقتصادی دارد و زنانه شدن مصرف را هدایت میکند. با وجود محدودیتهایی که در تبلیغات تجاری رسانه ی ملی در استفاده ابزاری از زنان وجود دارد، مخاطب اغلب تبلیغات تجاری زنان و کودکان هستند، اما نکته ی مهم در زنانه شدن مصرف در خانوادهها، توجه به تأثیرات غیرمستقیم پیامهای رسانهای در فیلمها و سریالهای تلویزیونی است.
منبع: ن. شجاعی/ تأثیر رسانه بر هنجارهای اجتماعی و خانواده