تأثیر رسانه بر کودکان

کودک به فرد دارای سنین بین ۵/۲ـ ۱۲ ساله گفته می شود. کودکان تا سن 12 سالگی مهارت های اصلی زندگی مانند راه رفتن، سخن گفتن، مراقبت از خود و ... را فرا گرفته اند.

رسانه در کنار عواملی مانند خانواده، دوستان و مدرسه، می تواند نقش مهمی در جامعه پذیری و آموزش کودک داشته باشد؛ اما این فرایند از طریق همگرایی سطح رشد کودک و منابع، محتوای رسانه و شرایط محیط صورت می گیرد.

کودک نسبت به رسانه هایی چون تلویزیون، تبلت وانواع  رسانه های تصویری هم فعّال است و هم منفعل.ذهن کودک کاملاً تأثیرپذیر است و تحت تأثیر اینگونه رسانه ها قرار می گیرد.

اولین تجربه ی مستقیم کودک با رسانه های صوتی - تصویری، عموماً از دو سالگی شروع می شود ابتدا به صورت تقلیدی، بعد به صورت اختیاری و در نهایت، در سه سالگی انتخابگر می شود.

سن ۵/۲ سالگی میانگین سن تماشای منظّم در کودکان است.در سن ۶ سالگی، کودک معمولاً با تمامی رسانه های صوتی – تصویری آشنا می شود و دل بستگی و ارجحیتی قوی در مورد برنامه های تلویزیونی در وی ایجاد می گردد.توجه کودکان به این نوع رسانه ها بر مبنای معنابخشی سمعی – بصری آن بخش از رسانه است که باعث توجه کودک به آن شده است مانند آشنایی قبلی با صداها یا موسیقی ،تغییر بلندی و کوتاهی صدا ، صدای بچه ها ، جلوه های ویژه صدا ،صداهای غیرعادی ٫ خنده ، صدای زنانه ،موسیقی های گوناگون.کودک نسبت به آن چه مورد توجهش قرار گرفته است عکس العمل فوری نشان می دهد.

با توجه به نکات مزبور، انسان ها از همان عوان کودکی تحت تأثیر مستقیم رسانه ها قرار دارند و رسانه ها مخصوصا تلویزیون ،در شکل گیری شخصیتی بسیار مهم تلقی می شوند مخصوصاً که در دنیای امروز کودکان وقت زیادی را علاوه بر تلویزیون با تبلت،بازی های رایانه ای و ... می گذرانند و این امر می تواند اثرات زیانباری بر سلامت جسمی و روحی کودکان داشته باشد.

در میان رسانه های جمعی، آنچه که در رابطه با  کودکان دارای نقش برجسته ای است رسانه های تصویری همچون تلویزیون،رایانه،تبلت و ... است .تلویزیون و تبلت  در میان کودکان از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند البته رسانه‌های نوشتاری هم در اطلاع‌رسانی و رشد استعدادکودکان مؤثر و مفید می‌باشند. تآثیر این رسانه ها بیشتر از همه مورد توجه است ودغدغه آفرینی گسترده تری دارد چرا که بخش عظیمی از شخصیت افراد از کودکی شکل می گیرد و ارزش ها و هنجارهای شخصیتی در این دوران برای کودکان معنا پیدا می کند.رسانه های تصویری بعنوان یک سرگرمی برای کودکان محسوب می شوند که در کنار اینکه کودکان را سرگرم می کنند می توانند تأثیرات مثبتی چون یادگیری،مقایسه ی رفتارها،پرورش خلاقیت و تقویت رفتارهایی مثل احترام به بزرگتر،نوع دوستی و...داشته باشد یا می تواند تآثیر منفی بر کودکان گذاشته و رفتارهای خشونت آمیز را در کودکان تقویت کند مخصوصاً اگر کودکان به تماشای برنامه های تلویزیونی که مخصوص آنان نیست بنشینند تأثیر منفی بیشتری را نتیجه می دهد ولی در مجموع مانند تیغ دو لبه عمل می کند وکسی نمی تواند مدعی شود که تلویزیون برای کودکان صرفاً خوب یا بد است. برای برخی کودکان در برخی شرایط، برخی برنامه های تلویزیونی زیان بخش است، برای سایر کودکان در همان شرایط یا برای همان کودکان در شرایط دیگر، تلویزیون می تواند سودمند باشد. برای بیشتر کودکان در اغلب شرایط، بیشتر برنامه های تلویزیون خنثاست و زیان و یا سود خاصی ندارد زیرا تلویزیون هم مثل دیگر مصنوعات بشری کارکردهای سه گانه در دو بُعد آشکار و نهان دارد:

▪ کارکردهای مثبت

▪ کارکردهای منفی

▪ کارکردهای خنثا

با توجه به این تقسیم بندی، تلویزیون نه صرفاً عاملی است که زندگی طبیعی انسان ها را به خطر اندازد و نه وسیله ای است مطلقاً برای پیشبرد اهداف بشر. در این زمینه، دیوید سالکید در گفتگو با مجله لایف می گوید:

من روشن فکری هستم که نگران تلویزیون است. برخی چیزهای خوب در آن است. این چیزهای خوب مثل جزایری مرجانی در اقیانوسی از زباله هستند. تنها راه درست کردن آن (تلویزیون) تهذیب گروهی است که تلویزیون را اداره می کنند.

منبع: ن. شجاعی/ تأثیر رسانه بر هنجارهای اجتماعی و خانواده